ଡାଲାମା ରେସିପି ଓ ତାହାର ପ୍ରକାର – ଓଡ଼ିଆର ପରମ୍ପରାଗତ ସ୍ୱାଦ
ଡାଲାମା ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ସାତ୍ୱିକ ତରକାରୀ ଯାହା ଅନେକ ପ୍ରକାର ଡାଲ ଓ ତରକାରୀ ମିଶାଇ ବନେଇଯାଏ। ଏହା କେବଳ ଘରୋଇ ଭୋଜନର ଅଂଶ ନୁହେଁ, ବରଂ ଜଗନ୍ନାଥ ମହାପ୍ରସାଦର ମଧ୍ୟ ଏହା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ। ଏଠି ଆମେ ଜାଣିବା ଯାଉଛୁ ଦଳମାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଓ ସେଗୁଡିକର ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ରଣାଳୀ।
1. ସାଧା ଡାଲାମା (Sadha Dalama)
ଏହା ସବୁଠୁ ସାଧାରଣ ଓ ପ୍ରାଚୀନ ଡାଲାମା ଶୈଳୀ। ଏହି ଦଳମା ବେଶି ମସଲା ଛାଡ଼ି ହଳୁକା ଭାବରେ ରାନ୍ଧାଯାଏ ଓ ଶାରୀରିକ ଉପକାରିତା ଅଧିକ।
ଆବଶ୍ୟକ ସାମଗ୍ରୀ:
- ଆଢ ଡାଲ – 1 କପ
- ବେଗୁନ – 1
- ଆଲୁ – 1
- କଦଳୀ ଖୋଲି – 1
- ବନ୍ଧାକୋପି – 1/2 କପ
- ଝୁଡ଼ୁଙ୍ଗ – 1/2 କପ
- ହଳଦୀ, ଲୁଣ – ସ୍ବାଦାନୁସାରେ
- ତେଜପତ୍ର, ଅଦା ବଟା, ତମାକୁ
ପ୍ରସ୍ତୁତି ପ୍ରଣାଳୀ:
- ଡାଲକୁ ଧୋଇ ଆଧା ସେଧା କରନ୍ତୁ।
- ସବୁ ତରକାରୀ ଗୁଡିକୁ ଚୋପ କରନ୍ତୁ ଓ ଡାଲ ସହିତ ଏକସାଥିରେ ପାନିରେ ଗୋଟେ ପ୍ରେସର କୁକରେ ରାନ୍ଧନ୍ତୁ।
- ତେଲ ଗରମ କରି ତା’ରେ ଜୀରା, ତମାକୁ, ଅଦା ଓ ତେଜପତ୍ର ଦେଇ ତଡକା ତିଆରି କରନ୍ତୁ ଓ ତରକାରୀ ଉପରେ ଦିଅନ୍ତୁ।
- ଓଖଣାରେ ଚ଼ାଳି ତାଜା ଧନିଆପତ୍ରା ଛିଟିଆନ୍ତୁ।
2. ପଞ୍ଚବେଦୀ ଦଳମା (Panchabedi Dalama)
ପଞ୍ଚ ପ୍ରକାର ଡାଲ ଓ ବିଭିନ୍ନ ତରକାରୀ ମିଶିତ ଏହି ଦଳମା ଭାରି ପୋଷ୍ଟିକ ଓ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ।
ଡାଲ ସମୂହ:
- ଆଢ ଡାଲ, ଚନା ଡାଲ, ମୁଙ୍ଗ ଡାଲ, ଉଡଦ ଡାଲ, ମସୁର ଡାଲ – ପ୍ରତ୍ୟେକ 2 ଚମ୍ମଚ
ତରକାରୀ:
- ଆଲୁ, ବେଗୁନ, ଝୁଡ଼ୁଙ୍ଗ, ତାମାଟର, କଦଳୀ ଖୋଲି
ପ୍ରସ୍ତୁତି:
- ଡାଲଗୁଡିକୁ ଧୋଇ ଆଧା ସେଧା କରନ୍ତୁ।
- ତରକାରୀ କାଟି ଡାଲ ସହିତ ରାନ୍ଧନ୍ତୁ।
- ଗରମ ତେଲରେ ଜୀରା, ତେଜପତ୍ର, ଶୁକ୍କା ଲଙ୍କା ଓ ଅଦା ଦେଇ ତଡକା ଦିଅନ୍ତୁ।
- ଏହି ଦଳମାକୁ ଖସା ଲୁଣ ଓ ହଳଦୀ ସହିତ ସେଭ କରନ୍ତୁ।
3. ମସଲା ଦଳମା (Masala Dalama)
ଏହି ଦଳମାରେ ଗରମ ମସଲା ଓ ଅଧିକ ତେଲ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ, ଯାହା ଏହାକୁ ବିଶେଷ ଅବସର ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ କରେ।
ଅତିରିକ୍ତ ଉପାଦାନ:
- ଗରମ ମସଲା – 1/2 ଚମ୍ମଚ
- ତମାଟର ପୁରା – 1/2 କପ
- ତଳିଥିବା ବଡି – 1/2 କପ
ପ୍ରସ୍ତୁତି:
- ସାଧାରଣ ଦଳମା ଭଳି ତରକାରୀ ଓ ଡାଲ ରାନ୍ଧନ୍ତୁ।
- ଗରମ ତେଲରେ ତମାଟର ଓ ମସଲା ବେଶି ସମୟ ଭୁନନ୍ତୁ।
- ଏହାକୁ ଦଳମାରେ ମିଶାଇ ବଡି ଦେଇ ଖସା କରନ୍ତୁ।
4. ମୁଙ୍ଗ ଡାଲ ଦଳମା (Muga Dalama)
ଏହା ତଳିଥିବା ମୁଙ୍ଗ ଡାଲ ବ୍ୟବହାର କରି ତିଆରି ହୁଏ ଓ ସୁଗନ୍ଧ ଓ ସ୍ୱାଦରେ ଅଦ୍ୱିତୀୟ।
ପ୍ରସ୍ତୁତି:
- ମୁଙ୍ଗ ଡାଲକୁ ତଳି ନିଅନ୍ତୁ ଓ ପରେ ସେଧା କରନ୍ତୁ।
- ତରକାରୀ ଯଥା: ବେଗୁନ, ଆଲୁ, କଂଦାମୂଳ ମିଶାନ୍ତୁ।
- ଅଳ୍ପ ତେଲ ରେ ତମାକୁ ତଡକା ଦେଇ ଚ଼ାଳି ଧନିଆପତ୍ରା ଛିଟିଆନ୍ତୁ।
5. ମନ୍ଦିର ଶୈଳୀ ଦଳମା (Temple Style Dalama)
**ଏହି ଦଳମା ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ମହାପ୍ରସାଦର ଅଂଶ ଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ। ଏଥିରେ ରସୁଣ ଓ ପିଆଜ ବ୍ୟବହାର ହୁଏନ